آشنایی با علائم و نمادهای برد الکترونیکی:

طرح یا شماتیک، نقشه طراحی برد الکترونیکی می باشد.البته این شماتیک شامل مسائل مربوط به ساخت برد الکترونیکی و عیب یابی نیز می شود. شناخت طرح و نقشه خوانی برای هر شخصی که سفارش طراحی برد الکترونیکی دارد تا حدودی لازم است.اما مهندسین و طراحان برد الکترونیکی باید با علائم اختصاری و نقشه خوانی برد حتما آشنا باشند.

نمادهای الکترونیکی :

خازن :

 دو نوع خازن ،خازن پلاریزه،خازن بدون قطب موجود است.برای هر کدام نمادهای متفاوتی وجود دارد.هر خازن دو پایه دارد که عمودی درجوشها وارد می شوند.این نماد،یک صفحه خمیده دارد.این خمیدگی،پلاریته داربودن خازن رانشان میدهد.صفحه خمیده،کاتد خازن را نشان میدهد.ازقطب مثبت ، یعنی آند دارای ولتاژ کمتری می باشد.امکان دارد که علامت مثبت نیز به پایه مثبت نماد خازن پلاریته دار افزوده شود.

نماد خازن

مقاومت:

مهم ترین قطعه در نقشه خوانی برد،مقاومت است.زیرا مقاومت یکی از اصلی ترین قطعات الکترونیکی می باشد.مقاومت را می توانید با خطوط زیگزاگ و دو پایانه کشیده شده به سمت بیرون در نقشه خوانی برد پیدا کنید.گاهی برای نمایش مقاومت ،در نقشه های بین المللی،یک مستطیل توخالی بکار می رود.

نماد مقاومت

پتانسیومتر ها و مقاومت های متغیر:

در نمادهای مقاومت های متغیر و پتانسیومتر یک پیکان بیشتر از مقاومت معمولی در نظر می گیرند.از آنجایی که مقاومت متغیر به صورت یک عنصر دو پایه است.علامت پیکان به شکل قطر در وسط آن ترسیم میشود.برای پتانسیومتر که یک عنصر سه پایه می باشد،پیکان، پایه سوم در نظر گرفته میشود.

نماد مقاومت متغیر و پتانسیومتر

کلید:

باید دقت کنید در نقشه خوانی برد ،کلیدها شکل های متنوعی دارند. کلید تک پل یا تک کانتکت،ساده ترین کلید می باشد.این کلید در طراحی برد الکترونیکی،دو پایه با یک خط نیمه متصل دارد.این خطوط که کاملا به پایه متصل نمی شوند،جهت نشان دادن بخش متحرک هستند.کلیدهایی نیز هستند که برای قرار گرفتن بازوی متحرک به کار میروند مانند SPDT و SP3T.یکسری از کلید های دارای چندین پل ،هستند.این کلیدها با چند خط منقطع،ترسیم می شوندکه بازوهای متحرک را به یکدیگر متصل میکنند.در شکل زیر این نمادها را برای شما مشخص کرده ایم.

نماد چند نوع کلید

سلف:

سلف ها معمولا با یک سری برآمدگی های خمیده یا حلقه های پشت سرهم نشان داده می شوند. نماد های بین المللی ممکن است سلف را به عنوان یک مستطیل توپر نمایش دهند.

نماد سلف

باتری:

نماد باتری در نقشه طراحی برد الکترونیکی از هر نوعی که باشد.چه از نوع قلمی و چه از نوع شارژی بصورت خطوط موازی نامتوازن ترسیم میشود.هر چه تعداد سلولهای سری شده بیشتر باشد،تعداد خطوط بیشتر میشود.جهت نمایش قطب مثبت از خط بلندتر و جهت نمایش قطب منفی از خط کوتاه تر استفاده میشود.

منابع تغذیه:

منابع تغذیه در نقشه خوانی برد اهمیت زیادی دارند.نمادهای مختلفی برای منابع تغذیه در نظر می گیرند.زیرا تنوع منابع تغذیه نیز زیاد است.

منابع ولتاژ DC یا AC:

برای نمایش منابع تغذیه ولتاژ ثابت یا DC از طرح زیر استفاده میشود.

نماد منبع تغذیه DC

نمادهای گره ولتاژ:

در طرح برد الکترونیکی شلوغ،نماد مربوط به گره ولتاژ را در نظر می گیرند.قطعات را به پایه متصل کرده و ولتاژ ۵ولت ، ۳.۳ولت ، VCC ، یا GND از ان عبور می دهند.گره های مثبت با پیکان هایی به سمت بالا نمایش داده میشوند.گره های زمین با سه خط صاف ترسیم میشوند.

نماد گره ولتاژ

دیود:

برای نمایش دیود ساده از یک مثلث که خطی به آن وصل شده استفاده میکنند.از آنجایی که دیودها قطب دارند باید پایه های آن نیز علائم مخصوص خود را داشته باشند.قطب مثبت یا آند به سمت تخت مثلث ترسیم میشود.قطب منفی یا کاتد به سمت خارجی خط صاف متصل میشود.برای نوع های دیگر دیود در ترسیم،تفاوت کوچکی وجود دارد. دیودهای نورافشان چند پیکان به سمت بیرون نیزدارند. فتودیودها شبیه  LED  هستند ولی جهت پیکان ها به سمت داخل ترسیم میشود.دیود شاتکی یا زنر،در قسمت خط متصل به مثلث تفاوت های کوچکی دارند.

نمادهای انواع دیود

ترانزیستور:

ترانزیستور دارای دو نوع : BJT  و MOSFET  می باشد که هر کدام دو نماد دارند.

ترانزیستور دو قطبی (BJT):

این نوع از ترانزیستور سه پایه است. کلکتور (C) ، امیتر (E) ، و بیس (B) پایه های آن هستند. NPNوPNP دو نوع از این ترانزیستور می باشند.هر کدام از این ترانزیستورها نمادهای مخصوص به خود را دارند.معمولا پایه های کلکتور و امیترهم راستا هستند.پایه امیتریک پیکان دارد.پیکان به سمت داخل برای ترانزیستور PNP و سمت پیکان رو به بیرون برای نوع NPN می باشد.

نماد ترانزیستور دوقطبی

ترانزیستور اثر میدان (MOSFET):

این نوع نیز عنصر سه پایه می باشد. سورس(S) ، درین(D) ، و گیت (G) اسم پایه های آن است.دو نوع به نام های n-channel یا p-channel دارد.چند نماد مختلف برای آن درنظر می گیرند..پیکان وسط نماد bullk  برای ما مشخص میکند که ماسفت p-channel یا n-channel است.پیکان به سمت داخل ماسفت n-channel و پیکان به سمت بیرون باشد p-channel می باشد.

نماد ترانزیستوراثرمیدان

گیت های منطقی دیجیتال:

در نقشه خوانی برد توابع منطقی استانداد نیز نمادهای مخصوص به خود دارند.از آن توابع منطقی میتوان به AND ، OR ، NOT و XOR اشاره کرد.برای منفی کردن تابع یک دایره به خروجی آن اضافه میشود.جهت نمایش گیت ها اصولا این دایره استفاده میشود.با NAND ، NOR ، و XNOR نمایش داده میشوند.احتمال دارد گیت ها دو خروجی داشته باشند، اما همیشه یک ورودی دارند و شکل آنها ثابت است.

نماد گیت های منطقی دیجیتال

نماد مدارهای مجتمع یا آی سی:

تعداد مداراهای مجتمع زیاد است.این مداراها کارهای خاصی انجام می دهند.به همین دلیل در نقشه خوانی برد، نماد مشخصی نمی توان برای همه آنها تعیین کرد. امااصولا مدارمجتمع را با مستطیلی نشان می دهند که پایه های ازاطراف آن خارج میشوند. برای هر پایه یک عدد و یک عملکرد تعیین میشود.
این نوع از قطعات در اندازه و تعداد پایه ها گوناگون هستند. به دلیل داشتن نماد عمومی، مقادیر و برچسب های آنها اهمیت پیدا میکند.

نمادهای میکروکنترلر ATmega328، یک آیسی کدگذاری ATSHA204 ، و یک میکروکنترلر ATtiny45

آپ امپ ها:

گاهی مدارهای مجتمع نماد اختصاصی دارند. بعضی از مدارات مجتمع رایج تر دارای نماد مخصوص به خود هستند.آپ اپ ها،دارای ۵ پایه هستند. یک ورودی غیر معکوس کننده (+) ، ورودی معکوس کننده (-) ، خروجی و دو ورودی تغذیه دارند.دو آپ امپ را درون یک پکیج می سازند.یک پایه برای  تغذیه هر دو در نظر میگیرند.از آنجایی که یک پایه برای زمین بکار میرود، نماد سمت چپ فقط سه پایه دارد.

نماد آپ اپ

رگولاتور های ولتاژ:

نوع ساده آن،سه پایه می باشد.یک ورودی ، یک خروجی و یک پایه زمین دارد.نماد مستطیل با پایه ها درسه سمت چپ (ورودی) ، راست (خروجی ) و پایین (زمین/تنظیم) برای آن ترسیم میکنند.

نماد رگولاتور

کریستال ها و نوسان ساز ها:

در ساخت برد الکترونیکی میکروکنترلری کریستال ها یا نوسان سازهاخیلی مهم هستند.نقش مهمی در تامین سیگنال دارند.با نماد دو پایه تعیین میشوند.تنها  رزوناتورسه پایه دارند.

نماد کریستال

هدر و کانکتور:

نقشه خوانی برد برای این قطعه آسان است. جهت  ارسال اطلاعات ، کانکتور در طراحی برد الکترونیکی به کار می رود.این قطعه نسبت به شکل خود نمادهای مختلفی دارد.

نماد هدرها 

ترانسفورمر:

ترانسفورمر دو سیم پیچ دارد.این دو روبروی هم قرار میگیرند و با دو خط جدا میشوند.نقشه خوانی برد برای این قطعه نیز آسان است.

نماد ترانسفورمر

رله:

رله ها با ترکیب یک سیم پیچ و یک کلید ترسیم میشوند.

بلندگو:

نماد اسپیکرها و بازرمانند ظاهری اصلی ترسیم میشود.

موتور:

 یک حرف M داخل یک دایره نشانه موتور است.بعضی وقت ها جزئیاتی را نیز شامل میشوند.

فیوز ها و PTC:

در نقشه خوانی برد الکترونیکی فیوزها نیز اهمیت دارند.این قطعات برای محدود کردن افزایش های ناگهانی جریان استفاده میشوند.نمادهای مختلفی دارند.نماد PTC مانند نماد عمومی یک ترمیستور می باشد.